Waar het maken van parodieën op de Mona Lisa ooit begon
Je hebt ze ongetwijfeld wel eens voorbij zien komen op je tijdlijn of andere websites: parodieën op de Mona Lisa. Er zijn inmiddels al duizenden van gemaakt door mensen die handig zijn met Photoshop. De meeste versies werken dan ook aardig op je lachspieren, zoals een Miss Piggy of een mannelijke Mona Lisa met baardgroei. Bij die laatste versie is het maken van parodieën op het wereldberoemde schilderij ooit begonnen. L.H.O.O.Q. is een kunstwerk van Marcel Duchamp (1887), gemaakt in 1919. Een ansichtkaart van de Mona Lisa waar een snor en baard op getekend is. Onder de kaart staan de letters L.H.O.O.Q., wat “Elle a chaud au cul” wordt zodra je het in het Frans uitspreekt. Dit staat voor “Ze is heet van onder”: een vulgair spreekwoord voor een vrouw die een rusteloos seksleven heeft. Duchamp maakte meerdere versies van het kunstwerk en introduceerde door het vermannelijken van de dame het thema ‘transgender’. Zelf had hij ook een vrouwelijk pseudonym, genaamd Rrose Sélavy. Wat “Eros, c’est la vie” wordt, zodra je het uitspreekt in het Frans.
Marcel Duchamp - L.H.O.O.Q. (1919) Marcel Duchamp’s werk is moeilijk te definiëren. Hij wordt door velen gezien als lid van zowel het surrealisme, kubisme als futurisme, maar wordt vooral gezien als dadaïst. Eén van zijn bekendste kunstvormen is de “readymade” of “objet trouvé”. Een kunstwerk die samengesteld is uit, zogezegd, kant-en-klare objecten. Door het samenvoegen, veranderen of gebruiken van alledaagse voorwerpen en het plaatsen ervan in een museale ruimte, wordt het uit zijn context gehaald en kan het tot kunst worden bestempeld. Deze kunstvorm ontstond begin 20e eeuw door de dadaïsten en werd tot in de jaren ‘30 vooral in stand gehouden door de surrealisten.
Marcel Duchamp - Fountain (1917) Elke kunstvorm heeft zo zijn oorsprong, maar hoe ontstond de readymade nou eigenlijk? In 1917 was er een tentoonstelling van Société des Artistes Indépendants. Een genootschap wat in 1884 werd opgericht door uitsluitend Franse kunstenaars. Ze stonden bekend als LesIndépendants, de onafhankelijken. Marchel Duchamp zond voor deze tentoonstelling één van zijn kunstwerken in. Echter beschouwden de kunstenaars het niet bepaald als kunst. Duchamp had namelijk een omgekeerd porseleinen urinoir als kunstwerk gepresenteerd. Met de signering “R. Mutt”, wat stond voor het Duitse ‘Armut’ (= armoede). Duchamp had dus, behalve een signering, niks toegevoegd aan het alledaagse object. Toch zorgde deze grap voor veel impact. Want hij had een alledaags gebruiksvoorwerp van zijn gebruikelijke functie ontdaan en gepromoveerd tot kunstwerk. Hij zette hiermee mensen aan het denken over welke factoren nou iets tot een kunstwerk maken. Hierdoor doorbrak hij de definitie van kunst. Het fenomeen “readymade” was geboren. Een selectie van parodieën op het wereldberoemde schilderij:
