Sits, katoen in bloei – Fries Museum

Sits, het prachtige katoen uit India dat vanaf de 17^de eeuw de wereld veroverde. Sinds de VOC de exotische stoffen naar Nederland bracht, is het niet meer weg te denken uit de kledingkasten. Het Fries Museum beschikt over een grote collectie sitsen, bestaande uit jurken en zonhoeden tot wandkleden en kroplappen. De tentoonstelling neemt je mee op reis van India naar Hindeloopen, Indonesië en Japan. Sits, katoen in bloei is te zien van 11 maart tot en met 10 september 2017.

Bloemenpracht

Het kan goed zijn dat je in je kledingkast een jurkje of blouse hebt met een sitspatroon. Sits komt van het Perzische chitta dat gespikkeld of bedrukt betekent. Het is handgeschilderd of handbedrukt kleurrijk katoen uit India en heeft haar charme deels te danken aan de gedetailleerde patronen van bloemen, insecten en dieren. De oorspronkelijke Indiase sits bevatten fantasiebloemen met lokale flora, zoals een lotusbloem of granaatappel. Voor de Europeanen werden de bloemen realistischer geschilderd en werden pioenrozen, anjers en korenbloemen vaak gebruikt. De bloemmotieven, ondanks dat ze vertrouwd voelen, komen van ver. Sinds 1602 nam de VOC prachtige katoenen stoffen mee uit India. De Indiase stof veroverde de harten van de Europeanen, het was een groot succes. Het bloemenpatroon werd zo populair dat het zelfs onderdeel werd van de Nederlandse streekdrachten.

Hindeloopen

In het kleine Friese stadje Hindeloopen ontstond er een typische Hindelooper stijl waarin oer-Hollandse en exotische elementen werden gemixt. Het varieert van veelkleurig tot tweekleurig; rood en wit, blauw en wit of zwart en wit. Blauw droegen ze als ze in rouw waren, rood als je de bruid was en veelkleurig voor feestelijke gelegenheden. De stad zag er heel anders uit dan de rest van Friesland; vrouwen droegen kleurrijke stoffen met rijke decoraties uit India. De sits was versmelt met de Hindelooper klederdracht. Het Fries museum heeft ook een tentoonstelling over deze stijl van de stad Hindeloopen.

Ambachtelijk

Het maken van sits is een ambachtelijke precisiewerk waarbij gebruik wordt gemaakt van chemische reacties tussen metaalzouten of beitsen en plantaardige kleurstoffen. De patronen worden geschilderd met verschillende beitsen en worden uiteindelijk in verfbaden gelegd voor de kleur. Door delen van het patroon uit te sparen met was, hecht de kleurstof zich steeds op de goede plek. Hierna wordt het ingewreven met stijfsel en dit zorgt voor een glanzend vuil afstotend laagje. Het maakproces is zeer tijdrovend en complex. Een filmpje laat ook het proces zien hoe het wordt gemaakt.

Geheim van sits

Hoe India sits maakte, is lang voor de Europeanen een raadsel gebleven. Daarom moest in het begin alles worden gehaald uit India en was het voor velen erg duur om te kopen. Alleen rijke Hollanders konden het veroorloven en droegen de kostbare en chique kledingstukken als statussymbolen. Echter, door de bloeiende handel, werd sits goedkoper en was het in 1770 in alle soorten en maten te koop. Daarnaast besloot Europa om het zelf te gaan maken en werden er dus niet alleen Oosterse sits maar ook Europees aandoende sitsen gemaakt; goedkope Europese imitaties. Hierdoor kon de lagere klasse het beter veroorloven en in de 18^de werd het de mode voor iedereen. Helaas in 1800 daalde de populariteit en was het niet meer in de mode.

Sits, katoen in bloei

Het Fries Museum beschikt over een grote en unieke sitsencollectie. Elk werk is goed onderhouden en ziet er nog prachtig uit. Maar een paar werken springen er toch uit. Een daar van is een 18^de eeuwse kimono. Oost en West worden hier samengevoegd; het stof en het kledingstuk is Indiaas, het model Japans en de drager is een rijke Hollander. Het kledingstuk is al 300 jaar oud, maar ziet er nog steeds als nieuw uit. De andere kunstwerken zien er ook stuk voor stuk prachtig uit. Bij sommige zalen kan je ook de stof voelen, en je merkt dat het een fijne stof is. Het is niet alleen mooi, maar ook praktisch! De goede kwaliteit van het katoen inspireert ook nu nog steeds andere mensen. In samenwerking met de Textiel Factorij is er een project gestart, waar Nederlandse vormgevers en kunstenaars naar India zijn gereisd om samen met Indiase ambachtslieden de gezamenlijke historie van sits nieuw leven in te blazen. Een aantal nieuwe kunstwerken zijn te zien in de tentoonstelling.

Sits, katoen met uitbundige bloemenmotieven, is een prachtige katoenen stof uit India die de harten van de Europeanen heeft veroverd in de 17^de eeuw. Het Fries Museum heeft met de tentoonstelling, Sits, katoen in bloei, dit prachtig uitgebeeld door de grote variatie werken. De tentoonstelling is te zien van 11 maart tot en met 10 september 2017 in het Fries Museum.