Schilder Gerard Röling en zijn portret van Lenny de Graan

Schilder Gerard Röling (1904-1981) had gestudeerd aan de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam waar hij in 1939 hoogleraar werd. Röling, vader van kunstenares Marte Röling en oom van schilder Matthijs Röling, maakte rond 1941 dit portret van Lenny de Graan. Waarschijnlijk was het schilderij bedoeld als huwelijkscadeau, wellicht een opdracht van Lenny’s ouders.

Lenny de Graan

Mejuffrouw Helene Cornelia Therese de Graan (1918-1966) – zoals ze voluit heette – zou trouwen met architect Jan Giesen en was enig kind van een bemiddeld, kosmopolitisch echtpaar. Röling portretteert de jonge vrouw dan ook als ‘welgestelde schoonheid’. Deze dochter van Shell-directeur Albert de Graan en zijn echtgenote Helene Lamtieff (of Elana Lamtieva) woonde met haar ouders in een chique wijk van de Italiaanse kustplaats Genua. Lenny’s huwelijk werd in net zo’n turbulente tijd gesloten als dat van haar ouders die in 1917 getrouwd waren in Sint-Petersburg, midden in het rumoer van de Russische Revolutie. Lenny, die 22 jaar oud was, trouwde terwijl de Tweede Wereldoorlog net was losgebarsten.

Het zal een obstakel geweest kunnen zijn om zich te verenigen met haar aanstaande Amsterdamse echtgenoot. Reizen tussen Italië en Nederland was niet eenvoudig. In september 1940 trad zij in het huwelijk in het Noord-Hollandse Laren, waar zij in 1944 bevalt van een zoontje Jan Frans Wladimir dat slechts enkele weken in leven blijft. Lenny zou geen andere kinderen meer krijgen. Waar Gerard Röling de jonge Lenny geschilderd heeft is niet zeker. Sommigen vermoeden daadwerkelijk in Genua, omdat Röling in Frankrijk en Italië heeft gereisd. Anderzijds woonde hij ook in Laren. Röling heeft Lenny in ieder geval geportretteerd in een landschap met sterke verwijzingen naar oude mediterrane parken en tuinen. De on-Hollandse grijs-gloeiende wolken bij zonsondergang laat hij terugkomen in haar ogen en haar roze gestifte lippen.

Schilder Gerard Röling

De schilder toont met sublieme stofuitdrukking een doorzichtige blos op haar half-Slavische jukbeenderen. Rölings weergave van haar zwart-glanzende haar en het zachte fluweel is meesterlijk. Haar armen leunen op een verweerde balustrade, een trouwring prominent aan haar vinger. Gekleed in een modieuze jurk, een prachtig decolleté, en met een perfect vlekkeloze huid bant Röling geheel uit dat Lenny ook gehandicapt was. Als kind liep ze polio op, waardoor zij in een rolstoel zat. Röling geeft haar in een klassieke setting met haar jeugdige statigheid, immuun voor ziekte, het eeuwige leven. Lenny overleed op 48-jarige leeftijd.

Museum MORE

is zeer blij met de verwerving van twee sublieme portretten van Carel Willink en Gerard Röling. “Twee prachtige tegenpolen: betovering en onttovering. Zo zou je de nieuwe aanwinsten kunnen kenschetsen”, aldus artistiek directeur Ype Koopmans. “Willink en Röling - beiden meesters in stofuitdrukking – excelleren hier met hun weergave van de menselijke huid, van fluweel en van tweed. En beiden laten een handenspel op de voorgrond afspelen. Iets wat ook grote technische kunde verraadt.” Zo schilderden zij tot in perfectie een beeld van nors leiderschap en jeugdige statigheid. Maar schijn kan bedriegen. Willink en Röling tonen vooral wat ze wilden laten zien.

Header afbeelding: Gerard Röling, Portret van Lenny de Groot, ca 1941 - Collectie Museum MORE (detail)