Roden Crater van James Turrell
Over de hele wereld zijn er midden in de natuur oude ruimtes of tempels te vinden, gemaakt van natuursteen. El Karnak in Egypte of Chaco Canyon in Nieuw-Mexico zijn hier twee voorbeelden van. Ondanks vele gelijkenissen is Roden Crater van James Turrell toch anders: een krater midden in de woestijn van Amerika die van binnen meerdere ‘lichtkamers’ bevat. In Roden Craterreist de kijker door verschillende kamers die met elkaar verbonden zijn door middel van tunnels. In de ruimtes wordt enkel gebruik gemaakt van het licht van de zon, maan en sterren. Turrell wil bij de kijker niet alleen de aandacht voor de lucht opwekken, ook hen ‘hun eigen zien’ laten ervaren. Dag en nacht bepalen op welke manier je het kunstwerk waarneemt. Nacht zorgt voor een totale andere beschouwing vergeleken met het daglicht wat ons tegemoet komt. Naast licht spelen in de krater tevens vormen, onze visuele perspectief en positie een rol tijdens de waarneming van het kunstwerk. Het licht van de zon, maan en sterren krijgt vorm door middel van de verschillende kijkkamers, waar zich vaak gaten in de plafonds bevinden. Op deze manier worden lichtruimtes gecreëerd die de relatie van de kijker met de hemel niet alleen sterker maakt, maar ook in contact brengt met het hele omliggende landschap.
East Portal bij nacht. Foto: James Turrell
East Portal bij dag. Foto: James Turrell In de eerste fase van de constructie van Roden Crater zijn zes ruimtes voltooid, inclusief de twee moeilijkste: theCrater Bowl en Alpha (East) Tunnel. De drie ruimtes The Sun/Moon Chamber, East Portal en the Crater’s Eye zijn samengevoegd bij de Alpha (East) Tunnel en vormen een verbinding naar the Crater Bowl. The Crater’s Eye vormt de kern van het kunstwerk en heeft de functie van een ‘naked-eye observatory’. Hiermee wordt bedoeld dat er geen gebruik wordt gemaakt van hulpmiddelen voor het kijkvermogen, zoals een telescoop of microscoop. De binnenkant van de ruimte is hol en geheel uit steen gekapt. Door de vorm van de kamer, neem je de lucht heel anders waar en wordt deze ‘vervormd’. Turrel heeft als het ware de vorm van de hemel verandert. De kijker wordt zich ervan bewust gemaakt hoe de lucht gerecreëerd kan worden, in vorm en kleur.
Het einde van Alpha (East) Tunnel. Foto: James Turrell
Het punt waar Alpha (East) Tunnel en East Portal samenkomen. Foto: James Turrell
East Portal van buitenaf. Foto: James Turrell Turrell besloot in 1972 een kunstwerk te maken van de ruim 380.000 jaar oude krater. Roden Crater heeft een omtrek van 4,8 kilometer en ligt in San Francisco ‘Volcanic Field’ in de buurt van the Grand Canyon. Tevens ligt het midden in het Native American Hopi Territor. Volgens de Hopi is de menselijke geest een onderdeel van de natuur en universum, die beiden ‘dezelfde adem delen’. Het levenspad van de mens staat gelijk aan het pad van de zon: zonsopgang verwoord een geboorte in het leven, terwijl zonsondergang in het westen gelijk staat aan de dood. Turrell is geïnteresseerd in de manier waarop objecten ons bewust kunnen maken van onszelf. Je bevindt je in een rustig natuurgebied waardoor je volledig losstaat van de haast die je alledag ervaart. Je maakt hierbij alleen gebruik van natuurlijke bronnen, omdat het licht van steden of andere hedendaagse technieken geen rol meer spelen.
Crater's Eye. Foto: James Turrell
Crater Bowl. Foto: James Turrell De oude Egyptenaren hadden tevens een fascinatie voor de sterrenhemel. Op eenzelfde manier als James Turrell in dit werk heeft gedaan, hebben zij in de Grote Piramide van Giza kamers gebouwd, waarin schachten aanwezig zijn die secuur gericht waren op verschillende sterren en sterrenbeelden die belangrijk waren in de Egyptische cultuur. Via deze schachten viel het licht van de ster Zeta Orionis in de grafkamer van de piramide. Deze ster werd geassocieerd met de god van herrijzenis, Osiris. De krater is nog niet voor het publiek toegankelijk aangezien het onder constructie is. De opening van Roden Crater zal ergens in de komende jaren plaatsvinden, maar de datum zal afhankelijk zijn van de financiering en bouwschema. Zodra het einde in zicht is, ben ik de eerste die een vliegticket naar Amerika boekt!
Sun/Moon Chamber. Foto: James Turrell
Sun/Moon Chamber. Foto: James Turrell
