Piet Boendermaker - Mecenas van de Bergense School

De op- en ondergang van de befaamde kunstcollectie van mecenas Piet Boendermaker wordt dit voorjaar in twee bijzondere tentoonstellingen en een publicatie gepresenteerd. Stedelijk Museum Alkmaar, met de grootste collectie Bergense School in Nederland, geeft in de tentoonstelling 'Piet Boendermaker – Mecenas van de Bergense School'een portret van de kunstverzamelaar. Wie was Boendermaker, hoe kwam hij tot het verzamelen van eigentijdse moderne kunst en hoe verzamelde hij? ‘Het kabinet Boendermaker’ zal omlijst worden door representatief werk van zijn belangrijkste protegés en kunstvrienden als Gestel, Sluijters, Colnot, Filarski, Wiegman, Van Blaaderen en Kuijten. Portretten, landschappen en stillevens uit de periode ca. 1910-1940. Kranenburgh, culturele buitenplaats in Bergen, besteedt vanaf begin mei in de tentoonstelling 'Manifesten' tevens aandacht aan Boendermaker en zijn collectie. Bij Uitgeverij Waanders & de Kunst verschijnt een publicatie over Boendermaker, geschreven door Piet Spijk. Mecenas van de Bergense School Kunstliefhebber Piet Boendermaker (1877-1947), telg uit een welgestelde familie en werkzaam op het makelaarskantoor van zijn vader in Amsterdam, ontmoet in 1909 avant-garde kunstenaar Leo Gestel. De twee raken bevriend en Gestel introduceert Boendermaker bij zijn vrienden Jan Sluijters, Gerrit van Blaaderen, Else Berg en Samuel (Mommie) Schwarz. In 1910 geeft Boendermaker Gestel de opdracht zijn familie te portretteren. Op de exposities van de Hollandsche Kunstenaarskring en Het Signaal koopt Boendermaker zijn eerste moderne kunst. Leo Gestel en later Toon Kelder adviseren Boendermaker gedurende zijn mecenaat bij zijn aankopen. In 1924 is zijn kunstcollectie op haar hoogtepunt en omvat bijna 2500 werken.

Noord-Hollandse boerderij, Gerrit van Blaaderen, 1927, collectie Stedelijk Museum Alkmaar

Piet Boendermaker was geen theoreticus, hij verzamelde op gevoel. Schilderijen van Bergense School schilders als Arnout Colnot, Dirk Filarski, Leo Gestel, Matthieu Wiegman en vele andere, vooral jonge getalenteerde schilders. Piet schroomt niet een heel atelier leeg te kopen; hij betaalt de kunstenaars dan via een maandelijkse toelage. Zijn manier van verzamelen op basis van vriendschap maakt dat sommigen zijn collectie eenzijdig vonden. Schilders storen zich aan het percentage minder goed werk. De tentoonstelling in Stedelijk Museum Alkmaar geeft een beeld van zijn eigenzinnige verzamelwijze.

Stilleven met chrysanten, Arnout Colnot, ca. 1919, collectie Stedelijk Museum Alkmaar

In de jaren dertig slinkt het familiekapitaal van Piet Boendermaker en komt er een einde aan zijn verzamelwoede. Hij verkoopt zijn antiek om toch zo lang mogelijk zijn geliefde kunstenaars te kunnen steunen; ook betaalt hij de kunstenaars met antiek. Na de oorlog in 1947 moet Boendermaker noodgedwongen een deel van de collectie te koop aanbieden tegen te lage prijzen. Het werk van de Bergense School ligt niet meer goed in de markt. Hij maakt dit niet meer mee, want hij overlijdt op 2 februari van datzelfde jaar. Eind jaren vijftig, na het overlijden van zijn vrouw Marie Boendermaker, wordt de rest van zijn collectie geveild. Stedelijk Museum Alkmaar weet dan veel topstukken te kopen en legt daarmee de basis voor zijn collectie Bergense School. Met foto’s, brieven, tekeningen en schilderijen wordt in de tentoonstelling een beeld geschetst van de op- en ondergang van Boendermakers befaamde kunstcollectie.

Piet Boendermaker met een schilderij van Piet Wiegman, foto collectie RKD, Den Haag

'Piet Boendermaker – Mecenas van de Bergense School' is te bezoeken van 21 februari tot en met 25 oktober 2015. Ga voor meer informatie naar de website van het Stedelijk Museum Alkmaar.