Peredvizhniki: Russisch Realisme rond Repin 1870-1900
Maak kennis met de Peredvizhniki: een groep kunstenaars die de Russische kunstwereld aan het einde van de 19de eeuw op zijn kop zette. In een roerige tijd met grote contrasten tussen arm en rijk, kozen zij ervoor om het leven van de gewone mens te verheffen tot kunst. Een voorbeeld daarvan is Wolgaslepers van Ilya Repin, dat samen met 72 andere schilderijen in een grote overzichtstentoonstelling in het Drents Museum te zien zal zijn. Alle werken zijn afkomstig uit de collectie van het Staats Russisch Museum in St. Petersburg.
Nikolay Yaroshenko (1846-1898), Portret van een onbekende vrouw, 1893, olieverf op paneel, 40 x 32 cm, collectie Staats Russisch Museum, St. Petersburg
Peredvizhniki
Een groep schilders verenigde zich in 1870 als reactie op de artistieke uitgangspunten en productie van de Keizerlijke Kunstacademie van St. Petersburg. Deze kunstenaars streefden gezamenlijk naar onafhankelijkheid van de staat. De schilders wilden vrij zijn in het werk dat ze maakten en waar ze dat tentoonstelden. Ze noemden zich ‘Peredvizhniki’, de zwervers of trekkers, ook wel ‘Maatschappij voor reizende kunstexposities’ genoemd. Tot de leden behoorden grote schilders als Ilya Repin, Vladimir Makovsky en Valentin Serov.
Vasily Surikov (1848-1916), Bestorming van een sneeuwstadje, 1891, olieverf op doek, collectie Staats Russisch Museum, St. Petersburg
Thematiek
De Peredvizhniki schilderden de gewone mensen en schuwden daarbij onderwerpen als moeilijke leefomstandigheden, sociaal onrecht en honger niet. Hun sociaalkritische schilderijen waren controversieel en werden een wapen in het debat om sociale hervormingen. De schilders gebruikten zowel de culturele en intellectuele elite als familie, vrienden en het gewone volk als model. Hun benadering was eerlijk en niet geïdealiseerd. Ook de natuur en het landschap, geschilderd in frisse en heldere kleuren, waren onderdeel van hun realisme. Tot slot speelden volksverhalen en verhalen uit de Russische geschiedenis een rol. Deze kregen dankzij de Peredvizhniki een modern en nationalistisch karakter.
Ilya Repin (1844-1930), Wolgaslepers, 1870-1873, olieverf op doek, collectie Staats Russisch Museum, St. Petersburg
Publicatie
De tentoonstelling Peredvizhniki - Russisch Realisme rond Repin 1870-1900 is de tweede tentoonstelling in de serie Kunst rond 1900 in internationaal perspectief in het Drents Museum. Eerder liet de tentoonstelling The Glasgow Boys (2015-2016) al zien hoe een jonge generatie Schotse kunstenaars zich afzette tegen de gevestigde normen en een geheel eigen kunst ontwikkelde. Nu is het de beurt aan de kunstenaars uit Rusland die deels vanuit dezelfde motieven werkten. Bij de tentoonstelling Peredvizhniki verschijnt de gelijknamige publicatie, een uitgave van WBOOKS, Zwolle.
Arkhip Kuindzhi (1842?-1910), Effect van een zonsondergang, 1900-1910, olieverf en papier op doek, 39 x 53 cm, collectie Staats Russisch Museum, St. Petersburg
Met de klas naar het museum?
Laat je leerlingen kennismaken met de Peredvizhniki! De bovenbouw van het Primair Onderwijs bekijkt natuurlijk het werk van de rondzwervende schilders en gaat daarna ook zelf aan de slag. Voor het Voortgezet Onderwijs worden - samen met docenten geschiedenis en beeldende vakken - zelfs twee onderwijsprogramma's ontwikkeld.
Mikhail Nesterov (1862-1942), De vermoorde tsarevich Dmitry, 1899, olieverf op doek, 197 x 175 cm, collectie Staats Russisch Museum, St. Petersburg
