Interview Tim van Broekhuizen: De Grote Oorlog in 1600 prenten
Door de eeuwherdenking van de Eerste Wereldoorlog besefte illustrator Tim van Broekhuizen hoe weinig hij, als gewone Nederlandse burger, eigenlijk écht wist van dit belangrijke conflict. Geïnteresseerd in geschiedenis, als docent beeldende vorming ook in het doorgeven van kennis, besloot hij 1914-1918 onder de loep te nemen. Hij is nu bezig aan het voltooien van een illustratief dagboek over de oorlog, met van élke dag een prent in kleur. Een enorm project met 1600 illustraties, dat in vijf delen zal uitkomen. Drie zijn er al klaar, het eerste deel wordt binnenkort gepubliceerd dankzij crowd funding. De titel is The Great War Day by Day, de teksten in de illustraties zijn in het Engels, maar worden in het Nederlands ondertiteld.
- Vijf boeken met 1600 prenten is niet zomaar een project, maar een enorme fascinatie. Hoe kwam dit tot stand?
Ik heb altijd een brede interesse gehad in geschiedenis, met name de twintigste eeuw omdat dit onze eigen tijd is. Ik ben in 1980 geboren, en ben dus opgegroeid met de verhalen in Nederland over de Tweede Wereldoorlog, de tijd die nog nauw in het geheugen lag van onze ouders en grootouders. Ook de vraag hoe al die vreselijke dingen hebben kunnen gebeuren. Heel veel mensen waren en zijn daarmee bezig, en grote jubileumjaren om de Tweede Wereldoorlog te herdenken worden in Nederland lang van tevoren gepland.
Dat bleek anders te zijn met de eeuwherdenking van de Eérste Wereldoorlog. Dat leefde minder sterk in de volkspsyche. De Nederlandse geschiedschrijver Geert Mak heeft geduid dat de Eerste Wereldoorlog ook een beetje aan Nederland voorbij is gegaan, dat ons land de grote trauma’s algemeen gesproken niet zo heeft beleefd. Ja, we wisten natuurlijk over de verschrikkingen van de loopgraven. Maar hoe meer ik me verdiepte, hoe meer ik begon te zien hoeveel meer facetten deze oorlog had. De opkomst van ideologieën, de versnelling van emancipatie, de grote internationale migraties, het mobiliseren van mensen uit andere landen om voor ónze landen te vechten, de reacties in de koloniën; ontwikkelingen binnen maar ook ver buiten Europa, van Vlaanderen tot Ghandi’s rol in Zuid-Afrika, en wat er in Rusland gebeurde.
Allerlei elementen vielen onder die ene noemer ‘Grote Oorlog’, die op heel veel vlakken heel veel heeft gedestabiliseerd en grote gevolgen heeft gehad. Met mijn prenten heb ik precies dat in beeld willen brengen, dat de oorlog niet één samenhangend tijdsblok is geweest, maar een periode met allerlei ingrediënten, vaak zonder structuur. Integendeel, het was een grote chaos, een mengeling van gebeurtenissen. In mijn boeken licht ik per dag één element uit, om over te brengen wat er allemaal gebeurde en hoeveel invloed dat heeft gehad, op landen, onze cultuur, ook op privélevens. Ik besloot elke dag een prent te maken van een dag uit de oorlog. Om die oorlog een gezicht te geven. En ook om met een vastomlijnd plan een groot oeuvre neer te kunnen zetten.
- In tegenstelling tot de bekende zwart/wit afbeeldingen uit de Eerste Wereldoorlog gebruikt u kleur.
Dat heb ik gedaan om met een nieuwe, frisse beeldtaal meer kijk te geven op dit allesvernietigende conflict. Het maakt ook duidelijk dat die oorlog niet één grote grijze brij was van mensen in uniformen. Google maar eens ‘World War I’, je ziet alleen maar zwart wit. Maar kleur geeft context, het brengt het beeld tot leven. Ik ben gaan onderzoeken wat nu precies de kleur was van die tijd. Ik zag toen bijvoorbeeld dat uniformen van dezelfde legers op andere locaties vaak niet precies hetzelfde waren. Mijn kleurkeus is gebaseerd op research, maar ik heb ook een bepaalde vrijheid genomen een eigen invulling gegeven. Bij het magisch geworden verhaal over hoe Frankrijk privétaxi’s inzette voor troepenverplaatsing heb ik de basiskleuren rood, geel en blauw doorgevoerd. Bij de japon van een dame, zwart/wit afgebeeld in Vogue, heb ik puur geraden.
Ik heb voor ongeveer de helft van mijn prenten bestaande beelden overgetrokken en ingekleurd, de andere helft is eigen werk. Elke plaat dwong tot een keuze aan techniek. Mensenmassa’s zijn soms bijna een abstract schilderij geworden. Schepen op zee trok ik over voor alle details aan kanonnen enzovoorts, maar zee en lucht heb ik soms abstract en kunstzinniger weergegeven. Ik ontdekte hoe leuk en verrassend dit vrijere werk is.
Maar voor alles probeer ik door het gebruik van kleur een nieuw inzicht geven, in hoe die oorlog precies was voor alle betrokkenen. Ik wil een gevoél overbrengen achter de beelden. Ook om een lijn te trekken naar het heden. Altijd nog is er chaos in de wereld, ook nu zijn er weer migratiegolven, ook nu weten de leiders die het zouden moeten weten niet goed wat ze moeten met die veelheid aan complexe ingrediënten. Niemand die het precies weet. En ook nu raakt dat het dagelijks leven van grote groepen mensen. Er zijn parallellen.
www.voordekunst.nl/projecten/12271-the-great-war-day-by-day-1914
www.eerstewereldoorlog.nu/blog/de-grote-oorlog-als-kleurrijke-emancipatie
