Fotograaf Ed van der Elsken in het Stedelijk Museum Amsterdam
Fotograaf Ed van der Elsken wordt gezien als één van de grootste Nederlandse fotografen en documentaire filmers van de 20ste eeuw. Met de tentoonstelling, De verliefde camera, presenteert het Stedelijk museum Amsterdam het grootste overzicht van zijn werk in 25 jaar.
Naast zijn foto’s en fotoboeken was hij ook actief als cineast. In 1963 maakte hij de film Welkom in het leven, lieve kleine, waarin hij zelf ook meerdere keren zichtbaar was en brak hier met de traditie dat een filmer onzichtbaar moest zijn. Zijn laatste film, Bye, begon hij te maken nadat hij in 1988 te horen kreeg dat hij ongeneeslijke prostaatkanker had. Voor hem was er maar een manier om deze moeilijke periode te kunnen doorlopen en dat was om er een film van te maken en hierdoor de naderende dood tastbaarder te maken. Fragmenten van deze film zijn te zien in een kleine zaal, wat het nog indrukwekkender maakt. Dit is niet de enige film die er wordt vertoond, ook fragmenten van zijn andere films zijn te zien in de tentoonstelling.
Van der Elsken heeft in zijn leven veel verschillende onderwerpen voor zijn werken gehad. In De Verliefde Camera is dit mooi afgebeeld, alle verschillende onderwerpen hangen chronologisch bij elkaar. Niet alleen werd er over de foto’s verteld, maar ook over zijn eigen leven. Dit is te beluisteren op de audiotour, te lezen op de bordjes, maar ook terug te zien in zijn werken. De foto’s zijn opgehangen in grote zalen waar je op je gemak langs de werken kan lopen en de filmfragmenten worden geprojecteerd en kleine donkere zalen met verschillende fragmenten bij elkaar. Hetis een uitgebreide en indrukwekkende overzichtstentoonstelling waar vele werken van Van der Elsken te bewonderen zijn. De tentoonstelling is te bezoeken van 4 februari tot en met 21 mei 2017, in het Stedelijk Museum Amsterdam en reist daarna naar Jeu de Paume Parijs en naar Fundación MAPFRE Madrid.
Uniek figuur
Ed van der Elsken, ook wel ‘enfant terrible’ van de Nederlandse fotografie genoemd, was een uniek figuur. Hij was vooral geboeid door verschillende culturen en omstandigheden en zijn werk kan daarom als sociale fotografie gekenmerkt worden. Ruim 40 jaar heeft hij de ontmoetingen met vooral karaktervolle en opvallende individuen in foto’s, fotoboeken en films vastgelegd. Gedurende deze tijd heeft hij een directe, onconventionele en persoonlijke stijl ontwikkeld en dit is altijd zichtbaar in zijn werk; contact was voor hem essentieel. In 1956 debuteerde hij met zijn fotoboek Een liefdesgeschiedenis in Saint Germain des Prés, wat hem gelijk internationaal beroemd maakte. Meer dan 20 fotoboeken volgden hierna, waaronder Bagara (1958), Jazz (1959), Sweet Life (1966), Amsterdam (1979), Avonturen op het land (1980) en de ontdekking van Japan (1988). Deze boeken zijn het uitgangspunt van de tentoonstelling. De foto’s zelf worden gepresenteerd, maar ook het maakproces van de boeken en zijn werkwijze met behulp van dummy’s, contactvellen en schetsen. Ruim 200 iconische foto’s, zowel in zwart-wit als in kleur, vormen de kern van de tentoonstelling.
Naast zijn foto’s en fotoboeken was hij ook actief als cineast. In 1963 maakte hij de film Welkom in het leven, lieve kleine, waarin hij zelf ook meerdere keren zichtbaar was en brak hier met de traditie dat een filmer onzichtbaar moest zijn. Zijn laatste film, Bye, begon hij te maken nadat hij in 1988 te horen kreeg dat hij ongeneeslijke prostaatkanker had. Voor hem was er maar een manier om deze moeilijke periode te kunnen doorlopen en dat was om er een film van te maken en hierdoor de naderende dood tastbaarder te maken. Fragmenten van deze film zijn te zien in een kleine zaal, wat het nog indrukwekkender maakt. Dit is niet de enige film die er wordt vertoond, ook fragmenten van zijn andere films zijn te zien in de tentoonstelling.
We leven maar één keer!
Bij binnenkomst van de tentoonstelling worden twee filmfragmenten afgespeeld. Het eerste filmpje laat Van der Elsken zien achter het stuur van een auto die door Amsterdam rijdt met zijn zwangere vrouw en peuter op schoot naast hem. Ze zegt: “Ed, moet het zo hard!?” Het tweede filmpje toont hem met een ontbloot bovenlijf, die in een auto over de weilanden rijdt, waarbij zijn zoontje stuurt. Met deze twee filmfragmenten krijg je een impressie van de levenslust van de fotograaf; we leven tenslotte maar één keer. Dit is ook te zien op de foto’s in de volgende zalen.
Van der Elsken heeft in zijn leven veel verschillende onderwerpen voor zijn werken gehad. In De Verliefde Camera is dit mooi afgebeeld, alle verschillende onderwerpen hangen chronologisch bij elkaar. Niet alleen werd er over de foto’s verteld, maar ook over zijn eigen leven. Dit is te beluisteren op de audiotour, te lezen op de bordjes, maar ook terug te zien in zijn werken. De foto’s zijn opgehangen in grote zalen waar je op je gemak langs de werken kan lopen en de filmfragmenten worden geprojecteerd en kleine donkere zalen met verschillende fragmenten bij elkaar. Hetis een uitgebreide en indrukwekkende overzichtstentoonstelling waar vele werken van Van der Elsken te bewonderen zijn. De tentoonstelling is te bezoeken van 4 februari tot en met 21 mei 2017, in het Stedelijk Museum Amsterdam en reist daarna naar Jeu de Paume Parijs en naar Fundación MAPFRE Madrid.
Bijschrift header-afbeelding: Kermis op de Nieuwmarkt, meisje met suikerspinkaspel. Amsterdam, 1956. Ed van der Elsken/ Nederlands Fotomuseum, Rotterdam. Courtesy Annet Gelink Gallery, Amsterdam
