Feministische kunstenaressen en hun werk: een analyse.
Feminisme, een term waar ik een sterk voorstander van ben, één ook die hedendaags nog altijd actueel is, waar nog steeds behoefte aan is. De krachten van de vrouw, de promotie van een beter, sterker vrouwbeeld binnen de hedendaagse maatschappij. Niet alleen binnen de politiek speelt dit thema, maar óók binnen de kunst. Bij feministische artiesten komt meteen de naam Patti Smith bij me op, een vrouw die weet wat ze wil, en lak heeft aan de mening van wie dan ook over haar, alles wat ze creëert en wat met haar te maken heeft. Een vrouw die zich door niemand laat tegenhouden of de mond laat snoeren. Feministisch misschien niet in de eerste plaats, maar dan toch zeker wel een krachtige vrouw, dat waar feminisme ten slotte voor staat.
Patti Smith with Bolex, 1969" In mijn zoektocht naar feministische kunstenaressen stuitte ik op een kunstwerk van Nancy Spero. Het draagt de titel "Female bomb", komt uit 1966, en staat, in mijn ogen, voor de vruchtbaarheid (vanwege de associatie die het rood me brengt, met de menstruatiecyclus). Maar ook nog het overgeven, de walging. Het zat zijn van ons, als vrouwen in het algemeen, wellicht, van het moeten vechten voor een gelijkwaardige positie, zo interpreteer ik verder. Laat ik vooropstellen dat ik het triest, belachelijk en frustrerend vind dat feminisme überhaupt nodig is geweest, en is. Daarom zie ik persoonlijk niet het vrouwelijk, maar het mannelijk geslacht als zwakst, maar daarover zal ik verder niet uitwijden.
"Female Bomb," 1966
Gouache and ink on paper, 34 x 27 inches.
Photo door David Reynolds.
© Nancy Spero, courtesy the artist and Galerie Lelong, New York. Om door te gaan op de werken van Cindy Sherman, die zich lijken te positioneren in het genre van de seksuele moraal. Een onderwerp dat, helaas, hedendaags nog actueel is. Niet alleen vind ik het mooi dat het vrouwelijk naakt, krachtig, zonder gêne en spot, puur en sensueel te zien is, (in contrast met de het platte, perverse beeld van vrouwen als lustobject dat lijkt te overheersen in de duistere realiteiten van de schaduwzones van de maatschappij), maar vooral de vrouwelijke kracht die uit haar werken blijkt. Niet verwonderlijk voor feministen, maar wel een opluchting, een verademing voor elke vrouw, wat het feminisme natuurlijk ook gewoon ís, laten we wel wezen.
Cindy Sherman Untitled 1987-91 In dit artikel vinden we nog enkele tentoonstellingen over het feminisme, waarvan de laatste dateren uit 2009. Maar zijn dit werkelijk de laatste? Ook uit 2009 kom ik nog deze tentoonstelling tegen, maar op het eerste oog lijkt het zo te zijn dat feminisme niet direct een populair onderwerp is. Niet in de kunst, niet in de politiek, maar wél in de actualiteit. Alleen is het ondergesneeuwd, of overstemd, misschien wel. Maar de promotie van het vrouwbeeld zal actueel blijven, nodig blijven, en een aspect zijn waaraan behoefte blijft, zo blijkt alleen al uit het nieuws van vandaag over het aanrandingschandaal in Keulen. Iets anders. Het verhaal van Award winnende film "Big eyes", daterend uit 2014 toont, hoewel in andere context, een vorm van misbruik, achterstelling van de vrouw (Amy Adams in de rol van schilderes Margareth) ten opzicht van haar man (Christoph Waltz in de rol van Walter Kaene). Margareths schilderijen worden door haar man Walter verkocht, echter niet met de handtekening van Amy, maar die van Walter zelf op de schilderijen, die zich hierdoor voordoet als schilder van deze werken, en er met de eer vandoor gaat, die eigenlijk zijn vrouw Amy toekomt. Een grote eer zelfs, want de werken waren van "fenomenaal succes", wat dit misbruik toch wel een status van schandalige vorm van onderdrukking bezorgd.
Hoewel in de context van dit script geen sprake is van seksueel misbruik, zien we de achterstelling terug in de vorm van plagiaat. En achterstelling, misbruik, benadeling van de vrouwelijke rol ten opzichte van die van de man, is een bespottelijk, schandalig, belachelijk en betreurend zwak fenomeen waarvan ik niet begrijp dat tegenwoordig nog altijd feministische bewegingen en het pleitten voor vrouwenrechten nodig blijft, met de hoop op ooit die algemene norm van gelijkheid en acceptatie. Want waarvoor spreekt men in dit verband, en ook in dat van homoseksualiteit, om nog eens wat te noemen, van acceptatie? Alsof het een vorm van misdaad zou zijn, die oogluikend word toegestaan. De actualiteiten bevestigen alleen maar dat de wereldwijde samenleving ernstig tekortschiet met betrekking tot het in de waarde laten van. Dit hoort immers een universeel gegeven te zijn, maar wordt ook misbruikt voor verkeerde doeleinden. Veroordeling, bevooroordeling en beoordeling wordt gezien als "vrijheid van meningsuiting", maar ik vraag me ernstig af waar tegenwoordig de (deugd-)ethiek, menselijke moraal en fatsoensnormen gebleven zijn. Een vraag die velen zich, misschien tevergeefs, zullen blijven stellen, want ik ben bang dat verdediging, weerstand, beveiliging en preventie, in alle mogelijke gevallen binnen deze context nodig zullen blijven. Ik weet namelijk niet of deze misdaden uit te roeien zijn, het feit dat feminisme nog steeds nodig is, ruim een halve eeuw na aanvang, biedt mij persoonlijk niet bijster veel hoop. Als afsluiting van dit artikel zou ik dus, naast het vrouwbeeld, gewoon ook het feminisme, in alle denkbare aspecten van de maatschappij, van alle (gelijkwaardig horend te zijne) posities, inspraak, erkenning, noem eigenlijk alles maar op. Maar óók in de kunst, in de beeltenis, in de expressie en drijfveer. De kracht van de vrouw moet weer herleven, ik zou bijna zeggen 'weer herwonnen worden', want het blijk dat vrouwen nog altijd moeten vechten voor een aanvaardbare positie. Girlpower, kracht is wat wij vrouwen nodig hebben. Ikzelf snak naar herwinning van het feminisme, dat mag duidelijk zijn.
