Eye Attack in het Stedelijk Museum Schiedam
Waarom lijken de werken te dansen en lijkt het alsof het beweegt terwijl het stil staat? Bij de tentoonstelling Eye Attack in het Stedelijk Museum Schiedam zie je niet wat je denkt en worden de kijkers voor de gek gehouden. De waarschuwingen voor duizeligheid worden terecht gemaakt. Hoewel wij daar zelf weinig last van hadden, kunnen wij ons goed voorstellen dat dit het geval kan zijn. Veel mensen denken bij optische illusie misschien aan de tekeningen van Escher, maar Eye Attack laat zien dat hier veel meer achter zit. Het is voor het eerst in Nederland dat Op Art en kinetische kunst zo uitgebreid tentoongesteld is.
De zwart-wit en bewegende werken van Italianen, Fransen en Duitsers dwingen de bezoekers om ‘door’ een kunstwerk te lopen of zich in verschillende posities voor de creatie te bewegen. Om de tentoonstelling verder te bekijken, moet je door een gang lopen waarbij het behang, één voor sommige, duizelig patroon heeft. Voor het betreden word je hiervoor gewaarschuwd. Het is gemaakt door François Morellet en heet 40.000 carrés (50% bleu, 50% rouge).
Op Art
Optical art, ook wel Op Art genoemd, speelt een spel met verschillende optische illusies. Wat nodig is voor deze illusies zijn alleen geometrische patronen, lijnen en kleuren. Als je langs een werk loopt dan lijkt het net te bewegen of van vorm te veranderen. De stroming bestaat al een lange tijd. Zo maakte Dalí gebruik van optische illusies in zijn werken, maar de stroming kreeg pas zijn naam in de jaren ‘60 van de vorige eeuw. De meeste kunst die te zien is in de exhibitie zijn afkomstig uit deze tijd. Hoewel dit dus al redelijk gedateerd is, is de kunst nog steeds relevant. Dit laat de tentoonstelling dan ook graag zien. Een voorbeeld hiervan is de film ‘2001: A Space Odessey’ door de regisseur Stanley Kubrick, hierin zijn veel shots te vergelijken met Op Art. Maar het komt vaker terug in de samenleving; de kunstenaar Victor Vasarely heeft bijvoorbeeld het logo van Renault ontworpen. Hij wilde maar al te graag betrokken worden bij de commercie. Dit in grote tegenstelling tot mede Op Art kunstenares Bridget Riley, die meteen een rechtszaak begon (en won) toen ze zag dat haar werken gebruikt werden.
Kinetische Kunst
Bij kinetische kunst is de dynamische waarneming van de wereld een essentie en daarom bewegen de meeste kunstwerken. Dit kan letterlijk zijn, waarbij bijvoorbeeld het object ronddraait, maar het kan ook een illusie zijn. Bij Eye Attack, vooral op de zolder, zijn er knoppen die je kunt indrukken, waardoor het kunstwerk daadwerkelijk begint te draaien of zelfs van kleur veranderen. Er wordt gespeeld met licht en bewegingen. Dit geeft een extra dimensie aan het bezoek en maakt het nog interessanter dan het al is.Interactief
Bij het begin van de tentoonstelling springt het imposante kunstwerk Cataract 3 van Bridget Riley eruit, waar het lijkt alsof de lijnen dansen en bewegen, doordat de banen soms iets verder of dichter bij elkaar staan. De lijnen lijken vanaf veraf zwart-wit, maar in realiteit zitten er toch kleuren in het schilderij. Bij dit schilderij blijf je heen en weer lopen om het te bekijken vanuit meerdere perspectieven en ziet hierdoor hoe die beweegt.
De zwart-wit en bewegende werken van Italianen, Fransen en Duitsers dwingen de bezoekers om ‘door’ een kunstwerk te lopen of zich in verschillende posities voor de creatie te bewegen. Om de tentoonstelling verder te bekijken, moet je door een gang lopen waarbij het behang, één voor sommige, duizelig patroon heeft. Voor het betreden word je hiervoor gewaarschuwd. Het is gemaakt door François Morellet en heet 40.000 carrés (50% bleu, 50% rouge).
Het patroon is gemaakt met behulp van een telefoonboek, waar elk even en oneven getal een andere kleur kreeg. Het is zeker een aanrader!
Ervaring
Eye Attack is een interactieve tentoonstelling die leuk en interessant is voor iedereen, kunstliefhebber of niet! Doordat je niet alleen naar de werken kijkt alsof het een Rembrandt is, maar er ook naar kijkt als een soort spel, is het een fascinerende exhibitie om te bezoeken. Het gaat soms meer om de ervaring, dan om de daadwerkelijke betekenis van de werken. En het is altijd leuk en interessant om een knop in te drukken en kijken wat er gebeurt! Voor de kinderen heeft het museum een programma gemaakt, waarbij ze een boekje krijgen met verschillende kunstwerken en deze moeten zoeken en hierover vragen beantwoorden. Dit boekje leidt ze door de tentoonstelling heen en helpt hen de kunst beter te begrijpen en er meer of anders naar te kijken. Vervolgens kunnen ze in het boekje de werken inkleuren zoals ze zelf willen, maar kunnen ook zelf Op Art maken. Mede door dit boekje en de knoppen die kinderen in kunnen drukken, is het ook zeker voor hen een aanrader!De exhibitie zelf is dus niet erg conventioneel, het gebouw zelf is dat ook niet. Het gebouw van het Stedelijk Museum Schiedam, voormalig het Sint Jacobs Gasthuis, is erg indrukwekkend en niet echt een gebruikelijk museum, wat het nog meer een bijzondere ervaring maakt. Eye Attack is tot en met 18 juni te bezoeken. Wil je meer weten over Op Art en hoe dit je brein bedriegt? Ga dan naar een van de vele activiteiten in het Stedelijk Museum Schiedam.Deze tentoonstelling is met een bijdrage van € 20.000 mede mogelijk gemaakt door het Prins Bernhard Cultuurfonds. Het bedrag is beschikbaar gesteld uit het Breeman Talle Fonds, dat gericht is op beeldende kunst in Rotterdam. Bijschrift header-afbeelding: François Morellet (1926-2016), 40,000 carrés, 1971.
