Een eeuw keramiek aan de Gerrit Rietveld Academie

Excentrieke vazen, een ronddraaiend vrouwenlichaam in een kast, het beeld van de Japanse Mr. Yokoi die in 1972 ontdekt dat de Tweede Wereldoorlog voorbij is en een aangrijpende film waarin een kleibeeld oplost in water. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van de objecten die in de tentoonstelling 'Klei! Een eeuw keramiek aan de Gerrit Rietveld Academie' worden getoond, dit ter aanleiding van het bijna honderdjarig bestaan van de keramiekopleiding. In de tentoonstelling staat de geschiedenis van de keramiekafdeling van deze prestigieuze opleiding centraal. Het resultaat is een omvangrijk overzicht van meer dan 60 kunstenaars die verrassen, de verbeeldingskracht prikkelen en laten zien hoe spannend keramiek kan zijn. Met een verbluffende variëteit, waarbij confrontatie tussen de werken niet wordt geschuwd, tonen zowel docenten als studenten elk hoe zij de mogelijkheden van klei hebben verkend.

 RaR (B. Reinheimer en U. Rehm), "Schwarm’’, 2010, Installatie van 63 verschillende kevers, porselein, 160x240x20 cm, collectie RaR (Beate Reinheimer Ulrike Rehm), Foto: T. Eyck. Bron: Gemeentemuseum Den Haag

Keramiek is een bijzonder materiaal dat al zo’n 6000 jaar wordt gebruikt. Door de eeuwen heen is klei met zijn unieke eigenschappen (plasticiteit, stook- en glazuurtechnieken) gebruikt voor het vervaardigen van zowel gebruiksvoorwerpen als kunstwerken. De keramische toepassingen betreffen de schilderkunst, architectuur, sculptuur, vormgeving, industriële vormgeving en wandreliëfs. De afgelopen eeuw heeft het zich vanuit de oorspronkelijke vorm als gebruiksvoorwerp ontplooid tot een autonome kunstuiting met vele verschijningsvormen: van de meer traditionele potvorm en serviezen tot bijzondere sculpturen en installaties. Vijf jaar geleden vond in het Gemeentemuseum Den Haag de succesvolle tentoonstelling 'Glas/s. Gerrit Rietveld Academie Amsterdam 1969-2009' plaats vanwege het veertigjarige bestaan van de glasafdeling. Dit keer richten het museum en de academie de focus op het bijna honderdjarige bestaan van de keramiekopleiding. De tentoonstelling en de gelijknamige publicatie zijn het resultaat van een diepgravend onderzoek van keramiekexpert Marianne Heslenfeld. De Gerrit Rietveld Academie is niet alleen de enige autonome afdeling voor keramisch onderwijs in ons land die nog bestaat, maar tevens de oudste. De opleiding kent een lange en rijke geschiedenis die, via de voorlopers van de huidige academie teruggaat tot 1917 en heeft een groot aantal keramische kunstenaars afgeleverd die het gezicht bepalen van de Nederlandse keramiek in de twintigste eeuw.

"Húang Shân", 2011, porselein, glazuur, 50x50x52 cm, foto L. Kramer, particuliere collectie Babs Haenen. Bron: Gemeentemuseum Den Haag

Het oudste werk dat in de tentoonstelling te zien is, dateert uit 1917, de beginperiode van de opleiding. De nadruk in Klei! ligt echter op de periode na 1968. Denk aan namen als Babs Haenen, Geert Lap, Barbara Nanning, Helly Oestreicher en Brian Coutinho. In 'Light House met beeld Venus of NYC XL' van Bastienne Kramer (1961) draait heel langzaam een beeld van een vrouwenlichaam rond in een kast. De installatie is onderdeel van de serie 'IDOLS XL/XS', waarin de kunstenaar bestaande afbeeldingen van vrouwen becommentarieert, variërend van hedendaagse aanstekers en souvenirs tot 30.000 jaar oude in steen of ivoor gekerfde beeldjes die in musea te zien zijn. In 'Heritage' (2010), een installatie bestaande uit een stereotoren, klei en een houten tafel van Ruta Butkute (1984) staat de vraag "wanneer verandert een meubelstuk in een sculptuur" centraal. Ook de geglazuurde gevelpanelen voor het Museum of Arts and Design New York van Christine Jetten in samenwerking met Koninklijke Tichelaar Makkum en de films 'Dissolving' (2010) van Ewa Perlejewska en 'Made in China' (2010) van John Treffer zijn opvallende onderdelen van de presentatie. Klei! Een eeuw keramiek aan de Gerrit Rietveld Academie is van 8 november 2014 tot 12 april 2015 te bezoeken. Ga voor meer informatie over Klei! naar de website van het Gemeentemuseum Den Haag.