De familie Goeting: verborgen schatten

Ergens in Den Haag staat een huis vol schatten. Aan de buitenkant zie je er weinig van, maar binnen begeef je je in een andere wereld. Als je de trap oploopt en de kamer rechts voor je ingaat, sta je op de plek waar het om gaat. Hier wordt het enorme oeuvre van een bijzondere kunstenaarsfamilie bewaard. Het is de plek waar ik voor het eerst in aanraking kom met de verzameling kunst die Jan Goeting, zijn vrouw Catharina Goeting-Stultiëns en hun zoon Joep Goeting hebben nagelaten aan hun nicht Petra Evers. Eind 2017 werden deze Haagse kunstenaars uit de vergetelheid gehaald met een tentoonstelling in Wassenaar. Binnenkort presenteert Online Galerij met trots een aantal werken van dit uitzonderlijk getalenteerde kunstenaarsgezin: Jan, Catharina en Joep Goeting. Maar wie waren zij precies?

Divers werk van de familie Goeting op zolder bij Petra Evers en Jan-Willem

Divers keramiek van de familie Goeting op zolder bij Petra Evers

Tijdmachine

Wie op bezoek gaat bij Petra Evers in Scheveningen, komt terecht in een tijdmachine. De woonkamer is rijk gedecoreerd met schilderijen aan de muur, keramiek in de vensterbank, en in alle hoekjes en gaatjes kleinere (kunst)werken. Een schaaltje met koekjes en Merci chocolaatjes staat voor me klaar, zes uitpuilende multomappen met archiefmateriaal liggen ernaast op een poef. Petra Evers is een volle nicht van kunstenaar Jan Goeting. Haar moeder was zijn zus. Petra scheelde maar twee jaar met Joep, de zoon van Jan en zijn vrouw Catharina. Ze heeft haar getalenteerde oom, tante en neef van dichtbij meegemaakt, want ze groeide op in hetzelfde huis. Daar bewaart Petra goede herinneringen aan. “Ze waren mijn lievelingsoom en -tante. Wij hadden het benedenhuis, zij hadden het bovenhuis. Joep was een soort broertje voor me, we gingen samen naar de lagere school.” Het was dan ook een groot verlies toen Joep in 1986 veel te jong overleed aan aids. “Dat is natuurlijk vreselijk, doodgaan op je veertigste.”

Petra Evers en haar broer Jan-Willem

Liefdesbrieven met tekeningetjes

Jan en Catharina leerden elkaar kennen op de Koninklijke Academie in Den Haag. “Ik heb nog alle liefdesbrieven liggen, met tekeningetjes erbij. Die twee waren echt dol op elkaar. Het was een heel goed huwelijk.” Ze deelden niet alleen de liefde voor elkaar, maar ook de liefde voor het maken van kunst. “Als je allebei kunst maakt en in die wereld zit, dan is het natuurlijk heerlijk dat je daarover kan praten met mekaar.” Ze maakten samen veel monumentale kunst, waarvan het resultaat overal in Den Haag en daarbuiten te bewonderen is – je moet het alleen even weten. Ook individueel hadden ze monumentale opdrachten. De opvallende mozaïeken in gekleurde baksteen op het hoofdkantoor van de ANWB aan de Wassenaarseweg zijn een bekend voorbeeld van Jans werk. Heel Den Haag kent het gebouw. In 2015 werd een informatiepaneel bij het hoofdkantoor onthuld waarop Jan als maker van de mozaïeken vermeld staat.

Amerikaanse toerist - Jan Goeting, 1970

Haagse kunstkringen

Het Gemeentemuseum in Den Haag heeft verschillende werken van de Goetings in hun collectie. Jan en Catharina waren actief als kunstenaars in de bloeitijd van het Haagse kunstenaarsgenootschap Pulchri Studio, gevestigd aan het Lange Voorhout in Den Haag. In de jaren vijftig tot tachtig waren zij hier bekende figuren, Jan was er zelfs een tijd bestuurslid. “Ze zaten midden in de Haagse kunstkringen, maar ze waren heel bescheiden. Ze zijn wel vaak in de krant gekomen, ook met interviews, maar ze zochten zelf niet de publiciteit op. Ze hadden daar geen behoefte aan, en bovendien geen tijd voor.” Bij de voordeurbel van Jan en Catharina hing een bordje waarop stond dat er tussen tien en vier niet mocht worden aangebeld. “Dan waren ze aan het werk.” Sommige van Jans tijdgenoten zijn bekend geworden bij een breed publiek. Jan van Heel is daar een voorbeeld van. Dat Jan Goeting niet landelijk doorbrak, zegt niks over de kwaliteit van zijn werk. Hij werd met diverse prijzen onderscheiden, waaronder de Jacob Marisprijs (uitgereikt door Pulchri Studio) die ook kunstenaars als Co Westerik en Jan Cremer ooit toegekend kregen. Naast zijn werk als kunstenaar doceerde Jan aan de Vrije Academie in Den Haag.

Prinses Beatrix - Jan Goeting, 1976

Juliana en Bernhard bekijken de portretten van hun dochters

Jan schildert Beatrix

Jan wordt tot de Nieuwe Haagse School gerekend, een stijl die als modern-figuratief kan worden omschreven en weleens als antwoord op de Cobra-beweging wordt gezien. Hoewel Jan bekend is om zijn monumentale werk, was hij in eerste instantie portretschilder. “Hij schilderde het liefst mensen.” Net als Catharina en Joep beheerste hij verschillende technieken: lithografie, zeefdruk, scraffito’s. Maar olieverf gebruikte hij het meest. Hij portretteerde vooraanstaande personen als actrice Annet Nieuwenhuijzen en Victorine Hefting, oud-directrice van het Gemeentemuseum in Den Haag. Hoogtepunt van zijn oeuvre zijn de portretten die hij van prinses Beatrix en prinses Christina mocht maken als nationaal geschenk aan koningin Juliana in 1976. Petra weet nog goed hoe spannend die tijd was. “Jan ging naar het Loo en werd daar met alle egards ontvangen. Hij ging daar schetsen van Beatrix maken. Daarna kwam Beatrix naar zijn atelier in het Bezuidenhout, om te poseren. Dan werd de hele straat afgezet. Joep en ik wilden daar op zolder zitten om haar te zien. Maar dat ging natuurlijk niet door, er waren allemaal beveiligers.” Voor het tekenen van prinses Christina werd Jan naar New York gevlogen. Tussen het archiefmateriaal is een persoonlijk briefje van Christina te vinden, dat ze bijsloot bij het verlovingskaartje dat ze Jan en Catharina stuurde.

Jan Goeting voor portretten van prinses Beatrix en prinses Christina

Catharina’s wandkleden

Jan was niet de enige die succes had als kunstenaar. Catharina schilderde graag, ze maakte in haar beginperiode vooral pastels. Ook maakte ze gouaches met waterverf, op aquarelpapier en Chinees papier. Ze kreeg daarnaast veel monumentale opdrachten, vooral voor het maken van wandkleden. Deze hangen op plekken als het Provinciehuis in Vlissingen en het Stadhuis in Middelburg. Volgens Petra had Catharina niet een specifiek favoriet onderwerp, ze deed van alles, ook portretten. “Toen Jan was overleden heeft ze een portret gemaakt van hem met een vaas verwelkte zonnebloemen erbij. Dat is heel mooi. Het is een symbolisch schilderij. Zulke familieportretten houden we zelf, die verkopen we niet.”

Catharina Goeting-Stultiëns

Wandkleed en olieverf – Catharina Goeting-Stultiëns

De kurk van de fles

Petra heeft veel mooie herinneringen aan haar oom en tante. “In het begin was het wel de eindjes aan elkaar knopen, maar op een gegeven moment hadden ze genoeg opdrachten. Toen konden ze er goed van leven, en was het elk jaar een nieuwe auto en een maand met vakantie.” Ze herinnert zich nog dat Joep en zij regelmatig door oom Jan naar binnen werd geroepen als ze buiten op straat speelden. “Dan wilde hij onze handen zien, omdat hij op dat moment handen wilde tekenen.” Jan en Catharina hadden heel veel vrienden, en er was altijd veel aanloop na vier uur ’s middags. “Met mijn oom kon je altijd veel lol maken, hij had veel humor. Mijn tante snapte de grappen nooit zo. Maar het waren allebei hele gezellige mensen. Op zaterdag gingen ze naar de stad, dan gingen ze tijdschriften kopen en dronken een lekker wijntje. En als je bij ze langs ging dan kreeg je eerst een kopje thee, daarna ging de kurk van de fles.”

Links: Joep en Catharina Atelier - Jan Goeting, 1956. Rechts: Jongen met kat - Jan Goeting, zonder jaartal

Met schetsboeken het land in

Ook tijdens een memorabele vakantie in Frankrijk werd het leven gevierd. Petra was zeventien en mocht met haar oom en tante mee naar een groot vakantiehuis. Allerlei kunstenaarsvrienden kwamen ook, veelal van de Nieuwe Haagse School: Paula en Gerard Wensma, Pauline Braat en Ber Mengels. “We waren met een hele ploeg in dat huis, en alle schilderspullen gingen mee. De meesten brachten ook hun eigen ezels met zich mee, van die kleine driepoten. Met ezels en schetsboeken gingen we dan het land in of naar het strand.” Ook werden er uitstapjes gemaakt naar Frejus, Cannes en Antibes om kunst te bekijken. “Het was een hele leuke vakantie, we aten met z’n allen aan lange tafels. Ik was niet zo erg onder de indruk van al die kunstenaars, want ik kende ze gewoon. Ber Mengels bijvoorbeeld, daar had ik les van.” Petra schilderde namelijk zelf ook. “Maar ik had al snel in de gaten dat ik niet goed genoeg was om er van te leven. En dat vond ik prima hoor.”

Joep Goeting in zijn atelier

Joeps eigen stijl

Als klein jongetje wilde Joep helemaal geen kunstenaar worden, maar ontwerper van kleding. Petra fungeerde vaak als zijn paspop. Uiteindelijk vertrok Joep toch naar de Academie voor Beeldende Kunst in Arnhem. Hij deed dat overigens niet om zijn ouders te plezieren. “Het kunstenaarschap zat gewoon in hem”, vertelt Petra. Na Arnhem vertrok Joep naar Amsterdam om aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunst te studeren. Hij kreeg na het afronden van zijn opleidingen vrij snel opdrachten en verhuisde naar een pakhuis op het Prinseneiland. Na verloop van tijd zocht hij toch weer een nieuw onderkomen met meer licht. “Het was belangrijk voor hem dat zijn woning veel licht had, om goed in te kunnen werken. Mijn oom had dat ook. Die had het noorderlicht in zijn atelier, dat viel mooi naar binnen.” Joep had de luxe dat hij vrij werk kon maken, want hij verkocht goed. Hij had vooral succes met zijn karakteristieke keramieken beelden. “Hij had echt zijn eigen stijl.” De familie was bevriend met Carlos van Hasselt, de toenmalige directeur van het Institut Neerlandais in Parijs. “Die kocht veel keramiek van Joep.”

Zwarte Bosgod – Joep Goeting, zonder jaartal

Expositieswereldwijd

De kunst van de Goetings heeft over de hele wereld gehangen. Exposities van Jans werk vonden plaats in vele Europese landen, het Midden-Oosten en in de Verenigde Staten. Joep exposeerde op verschillende plekken, waaronder Parijs, New York en Los Angeles, maar ook in Nagoa, Japan. “Voor Joep was vooral de expositie in Japan bijzonder.” Jan, Catharina en Joep hebben ook wel eens gedrieën geëxposeerd. Dat gebeurde in Middelburg en in Pulchri Studio in Den Haag. De tentoonstelling in Raadhuis de Paauw in Wassenaar vorig jaar was de laatste keer dat hun werken samen te zien waren voor het publiek. Oud-conservator van het Gemeentemuseum in Den Haag, Mariëtte JosephusJitta, gaf een toelichting op de kunst van de Goetings. Nu, een jaar later, neemt Online Galerij het initiatief om de kunst van Jan, Catharina en Joep een podium te geven. De geselecteerde werken zijn binnenkort op ons platform te bewonderen. Geheel terecht, want het talent van deze representanten van een belangrijke periode in de twintigste-eeuwse Nederlandse (schilder)kunst mag door iedereen gezien worden. Tot ver buiten Den Haag.

Tentoonstelling ‘De Schildersfamilie Goeting’, Raadhuis de Paauw te Wassenaar, 2017
Door Susan Nortier