2010-2020: de meest indrukwekkende onderwerpen in de kunst
Vlak voor de aanvang van een nieuw decennium blikken we terug op de meest indrukwekkende onderwerpen die tussen 2010 en 2020 in de kunst zijn aangekaart. Kijk mee met deze selectie van onze favorieten!
Vluchtelingen
De groeiende stroom vluchtelingen die Europa proberen te bereiken resulteerde in heftige afbeeldingen door de persfotografen, waaronder de vele foto’s van verdronken vluchtelingen. Ook de Chinese kunstenaar, activist én politiek vluchteling Ai Weiwei voelt zich verwant met hen. In 2011 is Weiwei zelf nog opgepakt op het vliegveld in Beijing, op verdenking van economische misdaden. Hij heeft 81 dagen vastgezeten. Sinds 2015 heeft hij vluchtelingenkampen in Griekenland, Syrië, Turkije, Italië, Frankrijk en andere belangrijke toevluchtsoorden bezocht. De foto’s van deze reizen hingen naast elkaar in de tentoonstelling #SafePassagein het Foam Fotografiemuseum Amsterdam.
Black Lives Matter
In 2013 begon de Black Lives Matter beweging nadat George Zimmerman werd vrijgesproken voor de dood van de Afro-Amerikaanse Trayvon Martin. De Black Lives Matter activisten zetten zich sindsdien in tegen alle vormen van geweld tegen zwarten, waaronder politiegeweld en profilering, maar ook de overbestraffing van zwarten in het Amerikaanse rechtssysteem. Dareece Walker heeft zijn eigen ervaringen krachtig uit weten te beelden met zijn ‘Made in the USA’: een zelfportret op karton.
Ik ben gemaakt in de USA maar op een of andere manier word ik niet als volledige Amerikaan behandeld. Ik word behandeld als een zwarte Amerikaan, net als karton, makkelijk vervangbaar na gebruik.
Milieu en klimaat
Het milieu en klimaat waren veelvoorkomende onderwerpen binnen de kunst. Zo hebben kunstenaars de gevolgen van ons doen en laten op onze omgeving zichtbaar gemaakt. Daarnaast gingen musea nadenken over hun bronnen van inkomen. Het Tate Britain in Londen bijvoorbeeld, heeft uiteindelijk de band met BP opgeheven na een anti-BP protest.
Ook valt te denken aan het kunstwerk 'Skyscraper' van Studio KCA: een plastic walvis gemaakt van blauw en wit zwerfafval dat in vier maanden tijd is verzameld van de kusten van Hawaii, New York en Zeebrugge. De makers wilden hiermee aandacht vragen voor de plastic soep in de oceanen.
Daan Roosegaarde liet met zijn installatie ‘Waterlicht’ in 2015 op het Museumplein te Amsterdam (zie afbeelding header) het gevolg van klimaatverandering op onze waterpeil zien. Bezoekers konden zelf ervaren hoe hoog het water zou kunnen staan. Roosegaarde is nog een stapje verder gegaan door met zijn werk de wereld weer wat schoner te maken. Zo heeft Studio Roosegaarde de Smog Free Ring uitgebracht. De ring bevat een kubusje gecomprimeerde smog, verzameld door de ‘Smog Free Tower’. Elke ring staat voor 1000 m3 schone lucht.
Ware schoonheid is geen Louis Vuitton-tas of een Ferrari, maar schone lucht en schone energie.
Vrouwen in de kunst
Al sinds 1989 maken de Guerrilla Girls posters over de rol van de vrouw in musea. Onderstaande versie van 2012 toont dat nog altijd minder dan 4% van de kunstenaars op de afdelingen Moderne Kunst in het Metropolitan Museum (New York) vrouw is, waar maar liefst 76% van de afgebeelde naakten vrouwelijk is.
Sinds oktober 2017 stond de rol van de vrouw weer volop in de spotlight toen de hashtag #MeToo zich razendsnel verspreidde. Met deze hashtag uitten vrouwen dat zij met grensoverschrijdend gedrag op seksueel gebied te maken hebben gehad. Ook in de kunstwereld bleef dit niet onopgemerkt. Sommige kunstenaars werden beschuldigd van dergelijke praktijken en musea gingen het debat aan over het weglaten van kunst die vrouwen zouden seksualiseren.
Maar ook kunstenaars reageerden op de #MeToo beweging, onder wie Judith Osborn. Bekend om haar geschilderde vrouwelijke naakten liet Osborn weten dat er nu doorgepakt dient te worden om de onderdrukking van de vrouw tegen te gaan. In een daaropvolgende fotoreeks is Osborn gedrapeerd in verschillende materialen zoals lakens, folie, verpakkingsmateriaal, etc., om het vrouwelijke lichaam en seksualiteit te vieren.
Vrouwen hebben het recht om hun eigen lichaam en seksualiteit te vieren.
2019 stond in het teken van 100 jaar vrouwenkiesrecht. Eerder dit jaar schreven wij al over de serie ronde kunstwerken die het kunstcollectief Popinnart voor deze gelegenheid had gemaakt. Tijdens hun expositie op Art The Hague 2019 lieten zij mannelijke kopers van hun kunstwerken tevens 6% meer betalen om de loonkloof te dichten.
Afbeelding header: ‘Waterlicht’ (2015). Installatie op het Museumplein, Amsterdam. Kunstwerk © Daan Roosegaarde
